Ecosysteemtool met stikstofmodule steeds completer

Met de nieuwe stikstofmodule DYNA is de tool die ecosysteemdiensten praktisch implementeerbaar maakt in de agrarische bedrijfsvoering weer een stuk completer. Stap voor stap vormt zich het totaalplaatje waarmee boeren inzicht krijgen in wat al goed is en wat beter kan.

Boerenclub ZLTO, adviesbureau NMI en agritechbedrijf AgroCares ontwikkelen samen een adviserende tool die ecosysteemdiensten op de boerderij inzichtelijk maakt. Dat vormt de basis voor een eerlijke beloning voor de boer.
Op maandag 22 april werd een stakeholderbijeenkomst gehouden over de uitbreiding van het BedrijfsBodemWaterPlan (https://bbwp.nmi-agro.nl/) tot een brede adviesdienst voor ecosysteemdiensten. Hiervoor waren zo’n 30 betrokken naar ZLTO in Den Bosch afgereisd.
De nieuwe DYNA-module werd voor het voetlicht gebracht. Deze module geeft een bodemstikstofoverschot op jaarbasis weer en kan ook op elk moment een specifiek advies geven over stikstofbemesting en -benutting. Het is een win-win: minder kosten voor de boer en minder milieubelasting. Ook werd vooruit geblikt naar 2027; hoe kan de tool, gebaseerd op het BedrijfsBodemWaterPlan (BBWP), bijdragen aan grote opgaves zoals de Kaderrichtlijn Water, het 8e Actieprogramma Nitraatrichtlijn en het beregeningsbeleid in Noord-Brabant?
“Akkerbouwers staan voor een grote opgave; er komen best veel dingen samen en deze tool kan daarbij een belangrijke rol vervullen”, zei Hendrik Jan ten Cate, bestuurslid van de LTO-vakgroep akkerbouw en vollegrondsgroente, tijdens zijn openingswoord op de bijeenkomst. “De toepasbaarheid moet in orde zijn. Een boer zit niet te wachten op meer administratieve rompslomp.”

Overeenstemming
Er was veel overeenstemming tussen de verschillende deelnemers aan de sessie. Zij zien de meerwaarde van het perceelniveau als het uitgangspunt van de tool. Dat is immers ook het handelingsperspectief voor boeren. Boeren kunnen maatregelen kiezen op perceelniveau en zien dan de effecten ook op perceelniveau. Dit wordt ‘opgeteld’ tot een score op bedrijfsniveau.
Een belangrijke meerwaarde is ook dat de tool advies geeft over welke maatregelen het meest effectief zijn om bepaalde opgaves te realiseren. “Zo biedt de tool telers handelingsperspectief, gebaseerd op een betrouwbare rekensystematiek”, stelt Gerard Ros van NMI, de bedenker van de tool. “Wat gebeurt er links als je rechts aan een knop draait? Dat totaalplaatje wordt geboden.”
Ook vond iedereen dat het gebruik eenvoudig moet zijn voor boeren: single entry, multiple use. Gebruik maken van bedrijfsmanagementsystemen en samenwerken met KPI-initiatieven (zoals KPI-k, BMA, BMM). Dat is een volgende stap die in dit traject wordt gemaakt.
“Als je het doet, moet je het goed doen”, zegt Michael van de Schoot, beleidsspecialist Bodem & Water bij ZLTO. “We willen de meest effectieve maatregelen op de juiste plek hebben. Daarin voorziet deze tool. Er zitten veel positieve aspecten in, in het belang van de teler.”

Het is noodzakelijk om als boer de voedselproductie te combineren met maatschappelijke meerwaarde. Vanaf 2018 is het BedrijfsBodemWaterPlan (BBWP) ontwikkeld. Die tool is reeds beschikbaar voor boeren en wordt uitgebouwd. De rekenmodules geven boeren inzicht in hun bijdrage aan de ecosysteemdiensten bodem & water, koolstof en stikstof, wat als basis kan dienen voor beloning. Er volgen modules over biodiversiteit en gewasbeschermingsmiddelen.

Advies op maat
Via de applicatie kunnen boeren op perceelniveau zien wat het effect is van maatregelen die ze nemen. Het systeem maakt hierbij handig gebruik van perceelsspecifieke databestanden en informatiebronnen. Op een kleigrond is immers de nutriëntensituatie anders dan op een zandgrond. Zo kunnen boeren gemakkelijk bijhouden of ze milieudoelen ook daadwerkelijk realiseren op hun bedrijf. Op deze manier maakt de monitor het stapelen van verschillende ecosysteemdiensten op perceelniveau inzichtelijk en draagt het bij aan de duurzaamheidsprestaties van boeren in de markt en maatschappij. Tijdens de ontwikkeling wordt intensief samengewerkt met groepen boeren die de tool testen op toepassing en gebruiksgemak.

Dit project wordt gefinancierd door het groen-economisch herstel fonds van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland en loopt ten minste tot eind 2024.

NMI en ZLTO gaan de komende maanden verder met de doorontwikkeling, waarbij in eerste instantie de focus ligt op de verdere ontwikkeling van de stikstofmodule. In het najaar houden we weer een stakeholdersessie.

Voor meer informatie kunt u terecht bij Tessa van der Voort van NMI (tessa.vandervoort@nmi-agro.nl) en Marjon Krol van ZLTO (marjon.krol@zlto.nl).

Meer informatie: https://www.bedrijfsbodemwaterplan.nl/.

Dit project ontvangt steun van het Europees Landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling (Elfpo).