Voederbietenteelt beslaat een klein areaal in Gelderland. Voeder technisch is het een interessant gewas. Bevordering van de teelt kan naar verwachting ook natuur- en landschappelijke voordelen bieden. Daarom is het project “Verbinding en samenwerking van partijen in de keten “boeren, burgers en buitenlui” voor een natuur-inclusieve landbouw met de voederbiet” (kortweg Natuurinclusieve landbouw met de voederbiet) uitgevoerd.
Inleiding
In 2018 is het POP3 project ‘Natuur inclusieve landbouw met de voederbiet’ gestart als samenwerking tussen NMI, de Koninkijke Nederlandse Jagersvereniging, Agruniek Rijnvallei, 2 melkveehouders, een akkerbouwer en een kalverhouder, en Waterschap Rivierenland, Waterschap Vallei en Veluwe, Waterschap Rijn en IJssel. Het project werd ondersteund door New Businesses Agrifood. Het doel is de voederbiet herintroduceren in het Gelderse landschap. De voederbiet is een gewas met veel potentie. De opbrengst is hoger dan maïs en het is een zeer smakelijk product voor koeien. Het verbetert naar verwachting de duurzaamheid van de keten (CO2-footprint, minder uit- en afspoeling en import van krachtvoedergrondstoffen zoals soja) en verhoogt de natuurwaarde. Meer voederbieten is voorwaarde scheppend voor hogere populaties patrijs, fazant en de haas. De landschapswaarde en beleving neemt zo toe voor de burger. Het kan leiden tot het ontstaan van nieuwe samenwerkingsverbanden (tussen akkerbouw/ veehouderij en de stakeholders en burgers in het gebied) en de economische positie (concurrentiekracht) van melkveehouder en akkerbouwer kan verbeteren door een hogere kosteneffectiviteit.
Activiteiten
Tussen voorjaar 2018 en 2020 zijn diverse activiteiten opgepakt. Er zijn studies uitgevoerd naar de footprints, milieueffecten en de natuurwaarde voor flora en fauna van de voederbiet. Er is een stakeholderanalyse uitgevoerd om de haalbaarheid en bottlenecks vast te stellen. De effecten van voederbieten op de flora en fauna en zijn gemonitord met aandacht voor zowel het wild als de insectenpopulatie. Daarnaast zijn demomiddagen georganiseerd op deelnemende bedrijven georganiseerd om alle aspecten van de voederbietenteelt onder de aandacht te brengen van boeren, burgers en buitenlui.
Resultaten samengevat
De belangrijkste bevindingen zijn dat de voederbietenteelt een behoorlijk deel van de maïsteelt kan vervangen. Voor Gelderland is een areaal van ca 5000 ha mogelijk en landelijk zelfs tot 70.000 ha. De footprints voor vooral N en CO2 (bij inzet als krachtvoervervanger) zijn beter dan voor snijmaïs door minder N-uitspoeling naar het oppervlaktewater en door vervanging van krachtvoeders. Monitoring toont ecologisch een meerwaarde aan. Qua vogels en zoogdieren zijn voederbieten soortenrijker dan mais en er zijn meer insecten bij voederbieten. Bedrijfseconomisch is het een aantrekkelijk gewas. De 4 demodagen trokken veel bezoekers. Een aantal van de bezoekers overweegt om voederbieten te gaan telen. Geconstateerd is dat boeren die eenmaal voederbieten telen, ze blijven telen.
De projectdeelnemers zijn enthousiast over het samenwerkingsverband. Het brengt nieuwe inzichten en samenwerkingsmogelijkheden. Het samenwerkingsverband heeft vastgesteld dat een verdere vergroting van voederbietenteelt voordelen en kansen voor de realisatie van de volgende doelen van onder meer de provincie Gelderland:
• een economisch krachtige landbouw die toewerkt naar het sluiten van kringlopen
• het goed dienen van de maatschappelijke belangen wat betreft natuur, milieu, vergroening en biodiversiteit; een meer natuur-inclusieve landbouw.
Ze zien graag een snellere groei. Belangrijke oorzaken voor de langzame groei van het areaal zijn dat deze teelt meer specifieke teeltkennis vergt, de voor-investering hoger is dan voor snijmais en dat de economische en milieuvoordelen als krachtvoervervanger en als “eiwitgewas” onvoldoende bekend zijn. Het samenwerkingsverband komt tot de conclusie dat voor een snellere groei van het areaal naast de “markt” een landelijke partij nodig is, die deze teelt adopteert en de verdere uitrol coördineert in een vergelijkbare samenwerkingsstructuur als in dit project.
Op 12 juni 2020 heeft de Koninklijke Nederlandse Jagersvereniging een persbericht uitgebracht en in het juninummer van vakblad `De Jager` staat een artikel m.b.t. Natuur-inclusieve landbouw met de voederbiet.
En lees hier een op 15 juni 2020 op de website van Nieuwe Oogst geplaatst artikel over de voederbiet als superfood voor de koe.
Notities en rapporten
• Flyer “Natuur-inclusieve landbouw met de voederbiet”
• De eindnotitie van het project “Natuur-inclusieve landbouw met de voederbiet: samenvattend”
• De Stakeholdersanalyse
• Literatuurstudie van 2 jaar monitoring door de jagersvereniging “Natuurinclusieve landbouw met voederbieten. Flora en fauna op akkers met voederbieten en mais”
• Literatuurstudie getiteld “Flora en fauna op akkers met voederbieten en snijmais”
• Literatuurstudie getiteld “Voederbietenteelt in Gelderland: mogelijk areaal en voetprint van de teelt”
Webinar
Op 8 juli 2021 hebben we in samenwerking met NMI, M-ARC en de Nederlandse Jagersvereniging een webinar gehouden over de voederbietenteelt. De volgende onderwerpen zijn behandeld:
- Wat is de toegevoegde waarde van de voederbiet?
- Wat zijn de mogelijkheden van een schoffelmachine in de voederbietenteelt?
- Wat zijn de voordelen van de voederbiet voor de biodiversiteit?
- Wat zijn aandachtspunten bij het bewaren, inkuilen en vervoederen van voederbieten?
Kortom: een webinar boordevol informatie. Wilt u het webinar terugkijken? Klik dan hier
Demodagen
• Op 22 oktober 2019 heeft het NMI in samenwerking met Agruniek Rijnvallei, New Bussinesses Agrifood en de Nederlandse Jagersvereniging een demomiddag georganiseerd bij melkveebedrijf Van den Anker over natuur-inclusieve landbouw met de voederbiet.
Tijdens deze middag zijn filmopnamen gemaakt door de Jagersvereniging met interviews van betrokken partijen voor hun leden (buitenlui) en andere belangstellenden.
• Op 27 augustus 2019 is een demomiddag georganiseerd te Etten, bij de melkveebedrijven van de families Leijzer en Smits.
• Door projectpartner Agruniek Rijnvallei is een voorlichtingavond georganiseerd op 20 juni 2019 in Druten die erg goed bezocht werd.
• Op 26 oktober 2018 is een demodag georganiseerd in Wekerom voor de teelt van biologische voederbieten
• Op 4 oktober 2018 is een demodag voor de teelt van gangbare voederbieten in Zoelen georganiseerd. Deze trok volop media aandacht van agrarische vakbladen.
De foto is gemaakt op de demodag bij Boon in Wekerom op 26 oktober 2018 tijdens het bezoek aan het geplante voederbieten perceel.
Het project is tot stand gekomen via POP 3 Gelderland – Innovatieve Concepten ten behoeve van een duurzame land- en tuinbouw 2017 en daarmee met het “Europees landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland”.